توانمند سازی مدیران مدارس
مقدمه
مدارس در دنیای امروز، نه صرفاً نهادهای انتقال دانش، بلکه کانونهایی برای توسعه انسان، تربیت شهروند مسئول و رشد سرمایههای اجتماعی هستند. در این میان، مدیر مدرسه دیگر صرفاً یک ناظر یا سازماندهنده نیست، بلکه رهبر یادگیری، تسهیلگر تحول و طراح مسیر توسعه مدرسه است.
توانمندسازی، بهسازی و آموزش مدیران مدارس یکی از مهمترین راهبردهای نظام آموزشی برای ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت و تحقق اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
با پیچیدهتر شدن نیازهای آموزشی، گسترش فناوری، تنوع فرهنگی در مدارس، و تمرکز بر یادگیریهای عمیق و معنادار، مدیران مدارس نیازمند آنند که فراتر از دانش نظری، از مجموعهای از شایستگیهای حرفهای، میانفردی، و اخلاقی برخوردار باشند تا بتوانند مدرسه را در مسیر پویایی و پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان هدایت کنند.
بهویژه در چارچوب رویکردهای نوینی چون مدیریت تحولی، دادهمحور، یادگیریمحور و مشارکتی، نقش مدیر مدرسه بهعنوان رهبر سیستمی بیش از هر زمان دیگری نیازمند آموزش، بهسازی مستمر و توانمندسازی اثربخش است.
در واقع، هرگونه تحول پایدار در مدرسه، در گرو تحول در تواناییها، نگرشها و مهارتهای مدیر آن است.
با توجه به رویکردهای نوین و تلفیقی در مدیریت مدرسه، ضرورت این توانمندسازی چندبعدی، ساختاری و مداوم، از منظرهای گوناگون قابل تبیین است.
مهم ترین رویکردهای مدیریت مدرسه
- رویکرد مدیریتی مشارکتی (Participative/Collaborative Management)
- ویژگیها: مشارکت معلمان، دانشآموزان، والدین و سایر کارکنان در تصمیمگیریها.
- مزایا: افزایش احساس تعلق، مسئولیتپذیری و انگیزش کارکنان.
- کاربرد: شوراهای مدرسه، جلسات برنامهریزی با حضور معلمان و والدین.
- رویکرد مدیریتی تحولی (Transformational Leadership)
- ویژگیها: مدیر به عنوان رهبر الهامبخش، ایجاد تغییرات مثبت و انگیزش در کارکنان.
- مزایا: ایجاد فرهنگ نوآوری، ارتقای کیفیت آموزش.
- کاربرد: توانمندسازی معلمان، حمایت از توسعه حرفهای.
- رویکرد مدیریتی راهبردی (Strategic Management)
- ویژگیها: تعیین چشمانداز، اهداف بلندمدت و برنامهریزی منسجم.
- مزایا: انسجام فعالیتهای مدرسه و همراستایی با سیاستهای آموزش و پرورش.
- کاربرد: تدوین برنامه توسعه مدرسه (School Development Plan).
- رویکرد مدیریتی آموزشی (Instructional Leadership)
- ویژگیها: تمرکز بر بهبود کیفیت تدریس و یادگیری.
- مزایا: ارتقای عملکرد تحصیلی دانشآموزان.
- کاربرد: ارزیابی مستمر عملکرد معلمان، برنامههای بازخورد و توسعه حرفهای.
- رویکرد مدیریت کیفیت جامع (TQM - Total Quality Management)
- ویژگیها: بهبود مستمر، جلب رضایت ذینفعان (والدین، دانشآموزان، معلمان).
- مزایا: ایجاد فرهنگ کیفیت و پاسخگویی.
- کاربرد: نظرسنجیهای مداوم، بازنگری فرایندهای آموزشی و اداری.
- رویکرد مدیریت دادهمحور (Data-Driven Management)
- ویژگیها: تصمیمگیری مبتنی بر تحلیل دادهها و شواهد آموزشی.
- مزایا: بهینهسازی برنامهریزی و تخصیص منابع.
- کاربرد: تحلیل نتایج آزمونها، رفتار دانشآموزان، نیازهای آموزشی.
- رویکرد انسانی (Humanistic Management)
- ویژگیها: تمرکز بر روابط انسانی، رفاه روانی معلمان و دانشآموزان.
- مزایا: ایجاد فضای مثبت، کاهش تنش، افزایش بهرهوری.
- کاربرد: برنامههای مشاوره، مدیریت تعارضها، حمایت عاطفی از معلمان.
روش های تدریس:
۱. مطالعه موردی (Case Study):
- ارائه نمونه واقعی از مشکلات و موفقیتهای مدارس جنوب شهر.
- تجزیه و تحلیل جمعی و ارائه راهحل توسط شرکتکنندگان.
- کمک به درک موقعیتهای پیچیده و تصمیمگیری بهتر.
۲. یادگیری تعاملی (Interactive Learning):
- بحثهای گروهی، بارش فکری و تبادل تجربه بین مدیران.
- مشارکت فعال به جای سخنرانی صرف.
۳. ایفای نقش (Role Play):
- شبیهسازی موقعیتهای چالشبرانگیز (مثل مواجهه با اولیای ناراضی، حل درگیری دانشآموزان، مدیریت بحران).
- افزایش مهارتهای ارتباطی و تصمیمگیری در شرایط واقعی.
۴. پروژهمحور (Project-Based):
- شرکتکنندگان یک برنامه عملیاتی واقعی برای مدرسه خود طراحی میکنند.
- کار بر روی یک پروژه در طول دوره باعث میشود آموزش کاربردی و ماندگار باشد.
۵. مربیگری (Coaching) با مدل GROW:
- هر مدیر با یک مربی در طول دوره کار میکند تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد و مسیر رشدش را طراحی کند.
- مربیگری فردی یا گروهی با هدف توانمندسازی شخصی.
۶. بازدید میدانی (Field Visit):
- بازدید از مدارس موفق یا مراکز آموزشی پیشرو در مناطق مشابه.
- مشاهده الگوهای موفق در عمل و الهامگیری.
۷. بازیهای آموزشی و شبیهسازی:
- طراحی بازیهای مدیریتی برای یادگیری مفاهیم مثل برنامهریزی منابع، رهبری تیم، انگیزش.
- ایجاد محیطی پویا و بدون استرس برای تمرین مهارتها.
۸. سخنرانیهای کوتاه (Mini Lecture):
- ارائه مباحث نظری و مفاهیم کلیدی به صورت فشرده و هدفمند.
۹. یادگیری همتا (Peer Learning):
- استفاده از تجربیات مدیران دیگر به عنوان منبع یادگیری.
- تشکیل گروههای همیار برای حمایت و تبادل دانش.
این دوره بصورت حضوری + آنلاین برگزار می گردد
